Menu

Telegraafjes en andere aandachttrekkers - Knappe Koppen

Artikel in vakblad voor tekstprofessionals Tekstblad over mijn verzameling krantenkoppen en koppen van nieuwssites, ‘mijn’ #Telegraafjes.

telegraafjes in tekstbladAls tekstprofessional kunnen we niet over straat, het web op of met de neus in de krant zonder onze antennes aan te hebben. Gekke woordkeuzes, ambigue typografie, verwarrende zinsconstructies of opvallend beeldgebruik; we signaleren in een oogopslag fascinerende tekstfenomenen. In dit nummer deelt Johan Koning zijn collectie krantenkoppen.

(Johan Koning is eigenaar van tekstbureau Letterluck in Hengelo. Hij is zzp’er sinds 2002 en schrijft graag over bouw en inrichting, zorg en facilitair, en logistiek en vervoer)

Ik hou van rubriekjes. Ze geven houvast, zorgen voor herkenning en maken het mogelijk dat je in series kunt werken. Mijn weblog was jarenlang een allegaartje, met korte en langere berichten over het nieuws, maar ook over mijn vak als tekstschrijver. Collegiale complimenten voor goed tekstwerk publiceerde ik heel lang onder de noemer ‘Koppie-koppie-copy’, terwijl ik tekstuele miskleunen becommentarieerde in de rubriek ‘Koppie-krau’.

Telegraafjes voorbeeld 1Op 6 november 2007 plaatste ik mijn eerste blogpost onder de noemer ‘Telegraafje’. Al veel langer reageerde ik op mijn blog op de vaak spitsvondige koppen die de Telegraafredactie dagelijks op hun website plaatste en ik vond het tijd om daar een rubriekje van te maken. Het begrip #Telegraafje raakte vanaf die tijd enigszins bekend. Anderen begonnen via Twitter zelfs te melden als ze zelf een leuke kop hadden gevonden, ik opende een eigen @telegraafjes-account, maakte een Facebookpagina en een collega-blogger zorgde voor een mooi logo.

Knappe Koppen

Waarmee de Telegraafjes werden omgedoopt tot Knappe Koppen (Telegraafjes en andere aandachttrekkers). Want hoewel ze het bij de Telegraaf uitgevonden hebben, in de race om meer kliks schromen ook andere media niet om de aandacht te trekken met knap kopwerk.

Hoewel ik de laatste tijd lang niet meer zo fanatiek ben, beschik ik nog wel over een verzameling van een ruime twaalf jaar Knappe Koppen. Ze staan niet meer op een weblog, maar nog wel steeds op de bijbehorende Facebookpagina. En misschien moet ik na dit stukje in Tekstblad het Twitteraccount maar weer uit de sluimerstand halen.

Er zijn meerdere soorten Telegraafjes. Ik ben het archief ingedoken. Hieronder een (kleine) selectie, met voorbeelden.

Seks en andere pikanterieën

Telegraafje over condoomsLaten we maar meteen met de meest prikkelende beginnen: toespelingen op seks, naakt en andere pikanterieën: bij De Telegraaf zijn ze er dol op. En bij andere redacties trouwens ook. ‘Politie trekt rukker van strand af’ van Omroep Flevoland is een klassieker met dubbele pikante lading. Nog zo eentje: ‘Belgen mogen condooms aftrekken’. En gezien de talkshowoorlog is dit ook een … climax: ‘Stormy Daniels zorgt voor hoogtepunt Twan Huys’.

Naamgrappen

Telegraafjes volle vrouw Rubens‘Arjen Floppen’, ‘Niet het jaar van de Haan’ (over de voetbaltrainer Arie Haan, die werd ontslagen in China) of ‘Audi-baas Schot onder vuur’. De namen van mensen zijn vaak voorname onderdelen van een lachopwekkende kop. Zelfs Teletekst doet soms mee: ‘Sluwe Vos zegeviert in Vargarda’ over wielrenster Marianne Vos.

Woordspelingen en andere vrijheden

Telegraafjes voorbeeld 2Sowieso mogen koppenmakers graag creatief spelen met woorden. Eentje die elementen van de beide hierboven genoemde categorieën verenigt, is die over prinses Christina die een klein fortuin verdiende met de verkoop van een schilderij. Met ‘Rubens maakt gevulde vrouw van Christina’ kreeg de Telegraafredactie mijn handen wel op elkaar. Peter Paul Rubens stond er immers bekend om dat hij graag vrouwen-met-een-maatje-meer portretteerde.
Andere koppen in deze categorie: ‘We schakelen over op de automaat’ (Telegraaf) en ‘Automobilist kiest niet meer automatisch voor handgeschakeld’ (RTV Utrecht).

Onderwerpen die bij de Telegraaf extra aandacht krijgen, zijn er natuurlijk ook. Ook hier een kleine selectie:

Politiek

Telegraafjes CDAEen dankbaar onderwerp, zéker voor de Telegraaf: de politiek. ‘Geluid CDA komt niet over’ schreef de krant over een lijsttrekkersdebat waar de microfoons haperden. ‘Van der Weijden duikt op in gemeenteraad Waalwijk’ over de politieke aspiraties van zwemmer Maarten van der Weijden. De Stentor kwam eens met: ‘Sparren met Raalter raad over bomen’. Zeker weten dat die woordspeling bewust is gemaakt, net als: ‘PvdA-raadslid stal uit kas ponyclub’.

Sport

Toen de kop ‘FC Groningen in het rood’ op de site van de krant kwam te staan, moest ik als in Twente wonende Groninger toch even goed nadenken. Speelde mijn cluppie nu vanaf 2014 in een rood tenue (zoals ook FC Twente), in plaats van het aloude groen-wit? Nee, het bleek dat ze in Grunn ook beter hadden moeten nadenken: de financiële situatie was verre van je dat.

Andere sportieve hoogtepunten op Telegraafjes-gebied: ‘De goal die Vitesse nekt’ (over een nederlaag van Vitesse tegen aartsrivaal NEC), ‘Het schip van PEC Zwolle is zinkende’ (PEC werd getraind destijds door John van ’t Schip) en ‘Zware dobber voor Visser’ (over lichtgewichtschaatster Esmee Visser).

Alliteratie

Telegraafjes Kiki BertensWe eindigen poëtisch, want alleraardigst allitererend. Dat doen koppenmakers namelijk ook graag. ‘Bogotá: Bertens is Burger de baas’, Teletekst (!) over een overwinning van tennisster Kiki Bertens. ‘Brussel op de bres voor Britse bruinvis’ (Telegraaf zelf) deze boven een in memoriam over filmheld Bud Spencer is een mooie afsluiter: ‘Koning van de komische knokfilm’.

Verscheen in Tekstblad nummer 1, 2020.