De kracht van serieus spelen

Spelen. Als kinderen doen we het dagelijks. Winnen, verliezen, nadenken, fantasie: we leren het allemaal mede dankzij spel. Maar hoe zit dat als we volwassen worden? Moeten we dan stoppen met spelen? Nee, natuurlijk niet. Spelen is smeerolie voor je brein. Het houdt je hersenen jong, creatief en ontspannen. Of het nu een potje tafelvoetbal in de kantine is of een bordspel met de familie. En wat dacht je van Lego?

Het Deense speelgoedblokjesbedrijf focust niet alleen op de jeugd, maar ook steeds meer op volwassenen. Met speciale sets met duizenden blokjes. Maar ook met Lego Serious Play.

Waar sta je voor? Hoe kijk je naar de wereld? Dat kun je op verschillende manieren vertellen, laten horen en zien. Eén van die manieren? Met Lego, dus. Hoe dat zit? Wiro Kuipers uit Enschede weet er alles over. Hij gebruikt Lego om met organisaties te stoeien over hun imago, hun visie en manier van werken.

Lego Serious Play is een officieel door de Lego Group zelf ontwikkelde methode. Wiro kreeg ermee te maken in 2010. “Dat gebeurde tijdens een conferentie in Berlijn, waar ik via een Twitter-actie naartoe kon. Daar ontmoette ik een Duitser, aan wie ik vertelde dat het mijn werk was om organisaties te laten ontdekken wie ze zijn. Hij vertelde dat hij dat ook deed, maar dan met… Lego.”

Lego Serious Play

Jaren had Wiro niets meer met het Deense bouwspeelgoed gedaan. “Vroeger speelde ik er urenlang mee. Als ik niet aan het voetballen was, was ik wel aan het legoën.” En nu kon hij ermee gaan werken. Nog geen moment heeft hij er spijt van gehad. “Je leerde er hoe je een sessie opbouwt en welke manier er zijn om mensen met Lego aan de slag te zetten. Sindsdien heb ik Lego overal bij ingezet. Het heeft me zoveel gebracht.”

“Eén van de basisprincipes is, dat je iedereen erbij betrekt. Dat noemen ze in het Engels ‘remember the lonely guy’. Er zijn altijd mensen in een team die je niet hoort en die vraagstukken vanuit andere perspectieven bekijken, die heel waardevol kunnen zijn om het volledige beeld op tafel te krijgen. Lego is een heel mooi hulpmiddel om ieders verhaal te vertellen. Zo krijg je betrokkenheid van iedereen.”

Denken met je handen

Dat iedereen binnen een bedrijf of team bouwt en dat zodoende iedereen zijn verhaal vertelt, is dus de kern van Lego Serious Play. “Net als dat je denkt met je handen. Daarmee zet je je creativiteit aan. Derde element van het succes is dat alle indrukken ertoe doen. Het is heel handig om een vraagstuk van verschillende kanten te bezien.”

Wiro herinnert zich wat dit een zorgorganisatie bracht: “Het ging om een organisatie met zes locaties, waar men wilde inzetten op duurzame inzetbaarheid. Maar iedere locatiemanager legde het op zijn eigen manier uit.” Hij gooide een bak kleurrijke bouwblokken om en zette de zes managers aan het bouwen, ieder voor zich. “Zo ontstond spelenderwijs een gezamenlijk verhaal, dat ze aan hun medewerkers konden vertellen. Alles wat abstract en niet tastbaar was, werd plots duidelijk.”

Zijn er dan geen mensen die blokkeren bij het bouwen? “Soms wel. Dat zijn vooral de mensen die te veel nadenken. Ik moedig mensen juist aan om gewoon te beginnen met bouwen en daarna een verhaal te vertellen met wat voor hun neus staat. Vaak zie je dat hiermee een luikje opengaat en dat het bouwwerk een hulpmiddel wordt voor het verhaal. Letterlijk denken met je handen: het kan best zo zijn dat je handen iets bouwen waarvan je nog geen idee hebt wat het wordt.”

Natuurlijk is Lego niet het enige speelelement dat je professioneel kunt toepassen. Een bekend voorbeeld is bijvoorbeeld chirurgen die door het Friese bedrijf Grendel Games beter leren opereren met hulp van een spel op de Nintendo Wii. En het bedrijf Hello Mobility gebruikt een speciale app om beroepschauffeurs veiliger te laten rijden. 21CC Education levert spellen, leermodules en animaties met spel- en competitie-elementen, ook voor een betere, snellere en veiligere productie. En er zijn nog veel meer voorbeelden van toepassingen met spelelementen te bedenken.

Daarover gesproken: Wiro ziet voor veel vraagstukken binnen bedrijven en organisaties in Lego een mogelijke oplossing. In de zorg, bijvoorbeeld. “Ik heb het al eens ingezet om het hele netwerk en de hele financiering rond een multi-probleemgezin in beeld te krijgen. Op de grond stond op een gegeven moment een chaos aan instanties. Vervolgens hebben we het tweedimensionaal gemaakt en uitgetekend. Daarna zijn ze aan de slag gegaan om er structuur in te krijgen.”

Kabinetsformatie in Lego?

Stiekem dagdroomt hij wel eens. “Een Belastingdienst zou heel veel baat kunnen hebben bij een Lego-sessie, om het spanningsveld tussen allerlei belangen helder te krijgen. En ik zou nog wel eens een kabinetsformatie willen doen in Lego. Dat zou heel goed zijn om dingen overzichtelijk te maken. Maar dan heb je wel mensen nodig die dit willen. De link tussen Lego en werkgeluk zit hem heel vaak in de ruimte die je hebt om te spelen in je werk en om te ervaren dat je met spelen ook serieuze dingen kunt oplossen.”

[kader]

TED-talk

Wiro kent de kracht van Lego, hij kent de kracht van ‘serieus spelen’. Sterker nog: spelen op professioneel niveau is de kern van zijn bedrijf Zin in de zaak. Het bracht hem al veel. Zo mocht hij een TED-talk doen over spelen en hij is tegenwoordig coördinator van het zogenaamde EnschedeLAB, een samenwerking tussen de Universiteit Twente, Saxion Hogescholen, kunstacademie ArtEZ/Aki, het ROC van Twente en de gemeente Enschede. “Ik organiseer projecten waarbij studenten werken aan vraagstukken voor de stad. Jarenlang was ik de enige die met Lego werkte in Oost-Nederland, zo kreeg ik bekendheid. Straks na corona wil ik Lego vooral gaan inzetten bij strategische vraagstukken.”

—

Gepubliceerd in Krant Werkgeluk.