Over mooie woorden

De eerste vraag die je dan moet stellen is natuurlijk: ‘Wat zijn mooie woorden?’ Oftewel: wat is mooi? Mooi is bij uitstek een subjectief begrip, iedereen vindt iets anders mooi. Ik vind niet alleen mijn vrouw mooi, zij mij ook. Het is een wondere wereld. Ik vind teksten de schilderijen van Salvador Dalí mooi.

Het heeft wellicht onwillekeurig met mijn achternaam te maken, maar ik vind de kleur oranje mooi. Een eekhoorn, een auto van het merk Jaguar, Kasteel Ruurlo: voor mij zijn ze mooi.

Sommige mensen houden van sneeuw. Geef mij maar zon, maar ook weer niet te veel, want anders moet ik de airco op mijn kantoor aan doen. Gedichten? Ik kan er vaak weinig mee. Liedteksten dan weer des te meer. Of zijn dat ook gedichten? Volgens zangeres, liedjesschrijver én dichter Frédérique Spigt niet. Maar mijn docent Poëzie-analyse aan de Noordelijk Hogeschool Leeuwarden accepteerde mijn verzameling van lied- en cabaretteksten dan weer wel voor de opdracht ‘Maak een bloemlezing’.

Afijn, zo blijkt maar weer dat heel veel dingen op verschillende manieren te interpreteren zijn.

Wat vind ík mooie woorden?

Nu we het hiervoor toch al even over het prachtprogramma De Taalstaat (iedere zaterdag van 11 tot en met 13 uur op NPO Radio 1, maar bij mij wekelijks als podcast op mijn oordoppen) hebben: daar hebben ze het item ‘Vergeetwoorden ’. In het radioprogramma van Frits Spits worden elke keer twee luisteraars aan de telefoon gehaald, die een oud woord dat we niet meer of slechts weinig gebruiken even weer naar voren mogen halen.

De luisteraars zijn allemaal lid van het Vergeetwoordengenootschap en krijgen een adoptiebewijs voor ‘hun’ woord.

Ik heb ook zo’n oud woord onder mijn hoede genomen. Mijn Vergeetwoord is: IJzerenheinig. Waarom? Omdat het een lekker klinkend woord is en ook wel een beetje bij mij past. Ik kan als Groninger met minimaal autistische trekken behoorlijk halsstarrig, standvastig en koppig zijn.

En ook omdat het me aan vroeger doet denken, toen ik regelmatig na de voetbalsamenvattingen bij Studio Sport bleef hangen en dan onder meer de paardenraces op Duindigt zag langskomen, waarbij de legendarische Hans Eijsvogel regelmatig de eindsprint van het paard IJzeren Hein becommentarieerde. Ik ben dus ambassadeur van het woord ijzerenheinig, bewijst deze oorkonde.

Wat ik nog meer mooie woorden vind? Als ik fnuikend bij Wordfeud leg, dan maakt mijn hart een vreugdesprongetje. Ook arretjescake, horizon en desalniettemin krijgen van mij woordliefde. Ach, het woordenboek staat vol met mooie woorden.

Schrijf ik mooie woorden?

Of ik tijdens mijn werk ook graag mooie woorden gebruik? Dat ligt er maar net aan. Als tekstschrijver schrijf ik vooral functionele woorden. Daar huren mijn klanten me voor in, om teksten te schrijven die iets teweeg brengen (converteren).

Jarenlang had ik het volgende riedeltje op mijn site staan:

Van letters naar woorden,
Van woorden naar zinnen
En van zinnen naar complete teksten

Het waren woorden die mijn vak precies kenmerkten: zonder letters geen woorden, zonder woorden geen zinnen en zonder zinnen geen teksten. Ze karakteriseerden mijn werk als tekstschrijver zelfs zo, dat een niet nader te noemen collega ze klakkeloos overnam op zijn/haar eigen site. Helaas voor hem/haar kon ik met enige hulp van anderen aantonen dat het copyright voor de kretencompilatie bij mij lag.

Mooie woorden? Het gaat om de combinatie, die maakt (de) zin

Daar gaat het in mijn ogen om: woorden zijn pas mooi als ze passen bij hun doel. En dan hoeft het helemaal niet om een schilderachtige stilist te gaan; vaak zijn synoniemen voor een prachtwoord vaak veel effectiever. Het gebruik van moeilijke woorden – of zinsconstructies – zorgt er vaak juist voor dat een tekst geforceerd overkomt.

Laat ik een voorbeeld noemen. Het boek Tsjaikovskistraat 40 van Pieter Waterdrinker wordt alom geprezen. Recensenten zijn er lyrisch over. Ik heb het ook gelezen, maar ik kwam er maar moeilijk doorheen. Waterdrinker heeft de neiging om zinnen te schrijven die soms zelfs een bladzijde lang zijn. Dat wordt door sommige mensen gewaardeerd (mijn oud-docent Coen Peppelenbos, die ook hoofdredacteur van het blad Tzum is, is er daar één van). Ik vind zo’n zin schrijven knap, maar het lezen ervan knap lastig. En na de zoveelste zin vol met komma’s, dubbele punten en puntkomma’s werd het boek zelfs knap vervelend. Jammer, want ik vind de Russische geschiedenis boeiend.

Puur persoonlijke kwestie.

Een ander voorbeeld. Bij de krant had ik ooit een collega die probeerde om het woord ‘koddig’ met grote regelmaat de krant in te krijgen. Je zou het een soort ijzerenheinig kunnen noemen. En je zou koddig zijn vergeetwoord kunnen noemen. Op de redactie vonden we het op een gegeven moment vooral een koddige actie om als eindredacteur het woord zoveel mogelijk uit de teksten te slopen.

Koppie-koppie-copy

Mooie teksten bestaan dus vooral uit een mooie combinatie van woorden. Vloeiende zinnen, waar een zekere cadans in zit. Soms hele lange zinnen, met komma’s en alles erop en eraan. Soms korte.

Op dit weblog had ik jarenlang de rubriek ‘Koppie-koppie-copy’ , waarin ik collegiale complimenten wilde geven aan tekstschrijvers (professioneel of op amateurniveau). Omdat ze zulke mooie teksten hadden geschreven.

Conclusie

Mooie woorden gebruiken kan heel fijn zijn. Je hart kan er zelfs een sprongetje van maken. Maar het gaat er bovenal om de júiste woorden te gebruiken. Laat dat nu mijn specialisme zijn. En laat ik dat nu ook nog eens heel fijn vinden om te doen. Want #tekstschrijverzijnisfijn. Dus: schakel me gerust in!

Ik ben trouwens best nieuwsgierig naar wat u mooie woorden vindt. Laat hieronder een reactie achter.